+Zdzisław Kałędkiewicz

gatunki powiązane z artystą: malarstwo, rysunek, poezja, inne

Zdzisław Kałędkiewicz urodził się 31 sierpnia 1913 roku w Częstochowie, zmarł 6 marca 2005 roku. Nazywany „Samotnikiem z Oliwy", był artystą wszechstronnym, aforystą, filozofem, historykiem sztuki, pedagogiem, malarzem, rysownikiem, poetą, współtwórcą środowiska artystycznego Wybrzeża po 1945 roku, bohaterem pierwszej powojennej ekspozycji malarstwa na Pomorzu.
Ukończył częstochowskie gimnazjum humanistyczno-przyrodnicze im. Romualda Traugutta, a następnie wyjechał do Wielunia, gdzie podjął pracę zarobkową. Jego pierwsze wiersze zostały opublikowane w 1930 roku w częstochowskiej prasie. Wiele czasu poświęcał równocześnie na szkicowanie i malowanie. W 1937 wyjechał do Krakowa i rozpoczął studia na tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, do grona jego wykładowców należeli m.in. Władysław Jarocki i Kazimierz Sichulski. Studia przerwał wybuch II wojny światowej. Razem z bratem przedostał się do Lwowa i kontynuował naukę w pracowni Władysława Lama, ale przerwał naukę i powrócił do Częstochowy. Walczył w szeregach Armii Krajowej, był zastępcą szefa wywiadu. Po zakończeniu działań wojennych należał do współzałożycieli częstochowskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków i Związku Zawodowego Literatów Polskich, wykładał również w Wolnej Szkole Sztuk Pięknych. Jego obrazy uczestniczyły w pierwszej powojennej wystawie – Salonie Wiosennym 1945. Ożenił się z Ireną Sitarz i razem wyjechali do Gdyni. Po raz pierwszy swoje prace wystawił w gdyńskiej księgarni należącej do Witolda Mężnickiego. Wielu krytyków uważa to wydarzenie za pierwszą po wojnie wystawę malarstwa na Wybrzeżu. W 1946 roku, razem z żoną, przeprowadził się do Oliwy, która stała się częstym motywem i inspiracją dla artysty.  Następnie został asystentem profesora Władysława Lama w Katedrze Rysunku i Malarstwa Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. W 1955 roku został wykładowcą w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Gdyni, od 1964 przez dwa lata był dyrektorem tej szkoły. Równolegle przez pewien czas wykładał malarstwo i kompozycję na gdańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. W 1973 przeszedł na emeryturę i cały swój wolny czas poświęcił malarstwu i rysunkowi. Jego prace wielokrotnie wystawiano w kraju i zagranicą, uczestniczył również w plenerach malarskich. Przez wiele lat był członkiem zarządu okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków. Prace Zdzisława Kałędkiewicza znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Gdańsku, Warszawie i Szczecinie, Muzeum im. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, w muzeach w Słupsku, Toruniu, Koszalinie, Częstochowie i Rzeszowie oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Mieszkał w Oliwie na ulicy Leśnej. Pod koniec 1999 przeprowadził się do syna do Bojana. Zmarł pięć lat później. Spoczywa na cmentarzu w Oliwie.

z aforyzmów: Organizowanie chaosu kończy się chaosem organizacji

wystawy indywidualne:
1945 – Gdynia, Księgarnia W. Mężnickiego, Pierwsza wystawa po wojnie w Gdyni
1956 – Sopot BWA
1962 – Wrocław
1963 – Sopot BWA
1964 – Gdynia BWA, Gdańsk BWA, Szczecin BWA
1965 – Szczecin – Muzeum Pomorza Zachodniego, Bydgoszcz – Muzeum im. L. Wyczółkowskiego, Gdańsk Orunia – Dom Kultury, Gdańsk GTPS
1966 – Gdańsk ZPAP, Sień Gdańska
1967 – Gdańsk ZPAP, Sień Gdańska
1969 – Gdańsk ZPAP, Sień Gdańska, Gdańsk Orunia – Dom Kultury
1970 – Częstochowa – Muzeum, Wejherowo – Dom Kultury
1971 – Olsztyn, Zamek – Muzeum Mazurskie
1972 – Warszawa CBWA „Zachęta”, Wielka retrospektywna wystawa Sopot BWA
1976 – Gdynia, Sopot BWA
1985 – Gdańsk, Kościół św. Mikołaja w Gdańsku – Kaplica św. Jacka
1987 – Gdańsk, „Galeria 85”
1989 – Słupsk – Galeria „PSP Nowa Brama”
1991 – Elbląg – „Galeria EL”, Gdańsk – Wystawa malarstwa sakralnego – Kościół Św. Bartłomieja, Gdańsk – Wystawa malarstwa sakralnego – Kościół św. Jana
1998/99 – Sopot PGS – Retrospektywna wystawa malarstwa i rysunku
1999 – Pelplin – Muzeum Diecezjalne
2002 – Sopot – Galeria STS M. Targońskiej, Wystawa Malarstwa i Rysunku, Sopot, Hotel „Rezydent”
2004/05 – Kuroswęki /koło Kielc/ Zespół Pałacowy – Wystawa malarstwa

wystawy zbiorowe:
1945 – Częstochowa, Salon Wiosenny
1946 – Gdańsk, I Wystawa Malarstwa, Rzeźby i Grafiki Okręgu Gdańskiego ZPAP
1947 – Kraków, Ogólnopolska Wystawa Malarstwa, Radom, Ogólnopolski Salon Zimowy, później Ogólnopolskie Wystawy Plastyki w Radomiu IV-V, VIII, IX, XV, XVIII
1948 – Wrocław, Wystawa Plastyki Ziem Odzyskanych
1949 – Sopot, II Festiwal Sztuk Plastycznych
1950-1954 – Warszawa, Ogólnopolskie Wystawy Plastyki – OWP I-IV
1959 – Zakopane, „Salon Marcowy”, Sopot, Wystawa malarzy i rzeźbiarzy Wybrzeża
1960 – Sopot, Festiwal Sztuk Plastycznych (28 malarzy Wybrzeża) IV, V
1961 – Warszawa, Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL
1961/1962 – Częstochowa, Ogólnopolska Wystawa Malarstwa i Grafiki Współczesnej
1962 – Sopot – Poznań – Wrocław, Wystawa „Grupy czterech” (Z. Kałędkiewicz, M. Kasprowicz, S. Michałowski, K. Śramkiewicz)
1962 – 1970 – Szczecin – I, II, III, IV, V Festiwal Polskiego Malarstwa Współczesnego
1963 – Warszawa, Ogólnopolska Wystawa Marynistyczna
1964 – Warszawa, Ogólnopolska Wystawa Marynistyczna
1964 – Visby – Międzynarodowa Wystawa Państw Nadbałtyckich „Ars Baltica”
1965 – Warszawa – „Warszawa w sztuce”, Moskwa – Współczesne Malarstwo w Polsce, Warszawa – „20 lat PRL w twórczości plastycznej”, Warszawa – Ogólnopolska Wystawa 25-lecia Ludowego Wojska Polskiego w twórczości plastycznej, Rostock, Budapeszt, Praga, Sofia, Bratysława, Sztokholm, Duisburg, Kalmar – I Biennale Sztuki Państw Nadbałtyckich, Rzeszów – Jesienne Konfrontacje
1965 – 1972 – Warszawa – Wystawy grupy malarzy realistów
1966 – Warszawa – I Festiwal Sztuk Pięknych, Bukareszt – I Biennale Sztuki Państw Nadbałtyckich
1967 – Nancy – Francja – I Biennale Sztuki Państw Nadbałtyckich, Berlin, Sofia, Belgrad, Zagrzeb, Lublana – Wystawa marynistyczna „Polskie morze”, Rzeszów – Jesienne Konfrontacje, Warszawa – „Człowiek i praca w Polsce Ludowej”
1968 – Plymouth (Anglia), Aberdeen, Edynburg, Glasgow (Szkocja), Wystawa malarstwa Marynistycznego Okręgu Gdańskiego ZPAP
1969 – Moskwa , Wystawa prac grupy realistów, Sopot BWA – XXII Festiwal Sztuk Plastycznych „Porównania 3”
1970 – Opole - VI Wiosna Opolska
1976 – Warszawa, CBWA „Zachęta”, Postawy twórcze „Morze w malarstwie polskim XVII – XX w.”
1977 – Sztokholm, Współczesne Malarstwo Polskie
1978 – Ułan Bator – „Społeczno – rewolucyjna tematyka w polskiej sztuce”, Gdańsk, Muzeum Narodowe – „Polska 1918 – 1978”, Warszawa, Galeria „Zapiecek” – „Polska 1918 – 1978”
1980 – Brema – Wystawa malarstwa, grafiki i rzeźby okręgu Gdańskiego
1986 – Belgia – Siegen, „Polska sztuka lat 80-tych artystów z Gdańska”, Belgia – Mechelen, Wystawa w domu aukcyjnym
1987 – Munchen, Galeria Landesbanke – „Polska Sztuka Współczesna”

teksty literackie i krytyczne:
1958 "Muza na bidecie”
1991 "Paradoksy i deliberacje”
1977, 1984, 1990 Żądło i miód mądrości, wybór aforyzmów w antologii aforyzmu polskiego
1986  „Współczesna aforystyka polska”
1986 „Ta jedyna”
1987 „Tuziny aforyzmów”
1990 „My rządzimy światem”

odznaczenia i nagrody:
1945 – Częstochowa – Nagroda „Głosu Narodu”
1946 – Gdańsk – Nagroda ZPAP na I Wystawie ZPAP w Gdańsku
1962 – Szczecin – Wyróżnienie na I Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego
1963 – Gdańsk – Nagroda Artystyczna Miasta Gdańska
1965 – Warszawa – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki na wystawie „20 lat PRL w twórczości plastycznej”
1968 – Radom – Wyróżnienie na Ogólnopolskim Salonie Zimowym, Wyróżnienie w konkursie „Człowiek i praca w PRL”
1980 – Brema – Wyróżnienie, Wystawa malarstwa, grafiki i rzeźby Okręgu Gdańskiego
1984 Nagroda Wojewody Gdańskiego  za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki
Medal Księcia Mściwoja II nagroda Rady Miasta Gdańska
1986 –Belgia - Siegen – Wyróżnienie, „Polska Sztuka lat 90-tych artystów z Gdańska”, Belgia – Mechelen – Wyróżnienie, Wystawa w domu aukcyjnym
1987 – Munchen – Wyróżnienie, Galeria Landesbanke „Polska Sztuka Współczesna”
1999 – Medal Księcia Mściwoja II za wybitne zasługi w dziedzinie kultury dla miasta Gdańska – ostatnia znacząca nagroda

artysta o sobie:
„Malarstwo to subiektywny świat malarza i obiektywna prawda widzenia oparta na fizjologii oka i prawach fizyki. Wszystko inne jest dodatkiem, czasem nawet pretekstem zdradzającym zainteresowania, filozofię, pasję i obsesję malarza, ale malarstwa wartość nadrzędna przenosi nas w inny wymiar świata dostępny nielicznym wybrańcom”
Zdzisław Kałędkiewicz z katalogu do wystawy w Państwowej Galerii Sztuki 1998 rok.

z artykułów i recencji:
(…) był aforystą i swoistym filozofem sztuki. Bardzo lubiłem z nim rozmawiać. Miał ogromną wiedzę z zakresu historii malarstwa i historii filozofii. Pamiętam, że bardzo interesowało go ujmowanie ludzkiej rzeczywistości przez wybitnego niemieckiego filozofa ? Fryderyka Nietzschego
Pierwsze zdjęcie prezentuje rysunek Zdzisława Kałędkiewicza, ze specjalną dedykacją dla mnie, który przedstawia oliwskiego krawca nawlekającego igłę. Następna praca to jego akwarela Kapiące się. Lubił malować akty, kobiecość bardzo go inspirowała. A ostatnia fotografia to pamiątka naszego spotkania na wystawie dzieł Zdzisława Kałędkiewicza w Galerii EL w Elblągu. W tym wyjątkowym miejscu prezentował swoje malarstwo olejne. Miałem przyjemność osobiście otwierać tę wystawę”.
Kazimierz Nowosielski http://staraoliwa.pl/historia/item/3141-skarby-oliwian-kazimierz-nowosielski.html

(…) Zdzisław Kałędkiewicz posiadł rzadki dar samooceny i autorefleksji – jakby wbrew swej spontanicznej naturze. Skoro tworzenie jest żywiołem, refleksja staje się czynnikiem ładu i nowym wyzwaniem. W ten sposób artysta wciąż „działa pod napięciem”, w stałej mobilzacji, wybuchając raz po raz „szaleństwem twórczości i zniszczenia” – nie rujnując wszak tego, co najistotniejsze: własnej osobowej odrębności, zbudowanej z przekonań, intuicji i pasji.
Jacek Kotlica, z katalogu do wystawy w Państwowej Galerii Sztuki 1998 rok.

Zdzisław Kałędkiewicz uważał, że sztuka jest wyrazem świadomości istnienia ukazywanej przez nadawanie formy wszystkiemu co płynne, niezdefiniowane, bezforemne i tego co zachwyca, niepokoi i dziwi. W jednej z licznych rozmów z nim na temat malarstwa powiedziałam: „… przecież obrazy znajdują swoje ostateczne zakończenie w oku i duchowym wnętrzu odbiorcy” i ma to szczególne odniesienie do obrazów jego autorstwa. Ucieszyło go takie stwierdzenie. Jest tak, ponieważ odbiór ten zależy od stopnia wrażliwości plastycznej, emocjonalnej i intelektualnej oglądającego, a także od siły przekazu; przekonującej, nieprzypadkowej formy, syntezy i ekspresji formalnych działań plastycznych, a nade wszystko od zjawiska światła (nie światłocienia) zawartego w barwach i fakturach powierzchni obrazu.
Krystyna Onak,, Wspomnienia z rozmów o malarstwie” w: Zdzisław Kałędkiewicz, Ocalić od zapomnienia.

Żródła:
https://www.pgs.pl/artysta-zyciorys/kaledkiewicz-zdzislaw
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdzis%C5%82aw_Ka%C5%82%C4%99dkiewicz
https://aforyzmy-cytaty.pl/fraszki/kaledkiewicz-zdzislaw.php
Katarzyna Piotrowska „O Zdzisławie Kałędkiewiczu – Artyście Całkowitym” Muzeum Historyczne Miasta Gdańska 2012
„Zdzisław Kałędkiewicz – Samotnik z Oliwy”, Stara Oliwa 7 grudnia 2012
Retrospektywna wystawa prac Zdzisława Kałędkiewicza, onet 24 października 2012
Zdzisław Kałędkiewicz, katalogu do wystawy w Państwowej Galerii Sztuki 1998 rok.
Zdzisław Kałędkiewicz, Ocalić od zapomnienia, zdjęcia, projekt i opracowanie Piotr Kowalski

prezentowane obrazy:
Pejzaż z okna, 1941
Cyrk w Oliwie, 1947
Pejzaż, 1968
Ziemia, 1969
Kobiety w kąpieli, 1974
Zima, 1984
Potop, 1985
Autoportret, 1989

żródło:
Zdzisław Kałędkiewicz, Ocalić od zapomnienia, zdjęcia, projekt i opracowanie Piotr Kowalski